يادداشت علمی پديده وضعيت بحرانی خود سازمان يافته

در سیستم های پیچیده انطباق پذیر که دائما در حالت تعادل، تغییر و پویایی می باشند، یکی از ویژگی های خاص، پدیده وضعیت بحرانی خود سازمان یافته یا Self-organized Criticality یا به اختصار SoC می باشد. این وضعیت حالتی هایی از رفتار متعادل سیستم بوده که در صورت تحریک و یا ورود شوک های خاص (که در زمان های مختلف متفاوت می باشند) می‌تواند سیستم که به ظاهر رفتاری متعادل و منضبط دارد را به سرعت از حالت تعادل خارج کرده و آن را به سمت بی ثباتی، شکنندگی، هرج و مرج و یا نابودی برساند. به این وضعیت و یا نقاط خاص Self-organized Criticality یا Self-organized Critical points می‌گویند. شناسایی این نقاط (Critical Points) یا وضعیت های سیستم که در صورت تحریک،  تعادل سیستم را بشدت ملتهب و آشفته می‌کنند کاری سخت و حرفه ای است‌‌. پدیده هایی از قبیل بحران های اقتصادی و تر‌کیدن حباب های مالی، زلزله، ایست قلبی، جوش آمدن آب و …. به دلیل تحریک همین نقاط بحرانی خود سازمان یافته در درون سیستم می باشند. در نظام فعلی مالی آمریکا وضعیت بگونه‌ای است که به ظاهر ثبات و تعادل نسبی وجود داشته ولی ساختار درونی با التهاب و بی ثباتی نسبی به سر می‌برد. مسئولین نظارتی و اقتصادی آمریکا اگر بتوانند نقاط SoC این نظام  را صحیح شناسایی نموده و سعی نمایند که از تحریک و ایجاد شوک بر این نقاط جلوگیری نمایند، نظام مالی ملتهب شده، به مرور به سمت ثبات و تعادل پویا سوق پیدا کرده و تعادل جدید خود را پیدا خواهد نمود. در غیر این صورت تصمیمات غلط و نا آگاهانه، از قبیل افزایش و یا کاهش بیش از حد نرخ بهره، اعمال نظارت های مالی نابجا، و سخنرانی های  تحریک کننده، این نقاط بی ثبات کننده نظام و سیستم مالی را به سمت هرج و مرج، بی ثباتی و سقوط دیگری سوق خواهد داد. به همین دلیل باید منتظر بود و مشاهده کرد که نظام مالی به ظاهر متعادل ولی از درون تحریک و ملتهب شده آمریکا، به چه سمت و سویی سوق پیدا خواهد نمود‌ (پدیده اثر پروانه ای یا Butterfly Effect  را بیاد بیاورید). نمونه زنده و موجود رفتار یک سیستم مالی پیچیده انطباق پذیر را در حال عمل و مشاهده کردن می‌باشیم.

ضمنا رصد شاخص بانک های منطقه ای پذیرفته شده در بورس آمریکا یا US Regional Bank Index می‌تواند پیام آور وضعیت ثبات یا عدم ثبات و التهاب نظام بانک های کوچک، متوسط و منطقه ای در آمریکا باشدكه تا امروز وضعیت خوبی را نشان نمی‌دهد.

نوشته شايان آرانی