انجمن علوم سیستم های ایران
بسمه تعالی
اشاعه یا انتشار را می توان پراکنش یک پدیده در محیطی مشخص تعریف نمود. این مفهوم در علوم مختلفی مورداستفاده قرار گرفته است؛ در علم فیزیک به عنوان گسترش ماده، در جامعه شناسی و انسان شناسی به عنوان گسترش تفکر و الگوی فرهنگی، در پزشکی به عنوان گسترش بیماری و در علم اقتصاد بعنوان گسترش فناوری یا محصول نو به کار رفته است. در این پژوهش اشاعه و گسترش معادل های فارسی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی در میان کاربران این زبان مدّنظر قرار گرفته است. میزان پذیرش یک نوآوری، یکی از مهمترین عوامل موفقیت نهاد یا سازمان ارائه دهندۀ آن است. تلاش برای جانشین ساختن معادل های فارسی به جای لغات و اصطلاحات بیگانه همواره در جامعۀ ما محل مناقشه و موضوع چون و چرا و سبب انواع واکنشها از سوی مردم، مترجمان، زبانشناسان و متخصصان حوزه های مختلف علوم بوده و کار واژه گزینی در فرهنگستان نمونه ای از این تلاشها برای حفظ و حراست از زبان فارسی است. اشاعۀ نوآوری، فرایندی پیچیده و پویاست و تحت تأثیر عوامل و متغیرهای متعددی مانند تبلیغات،زمان ورود محصول جدید و جایگزین، کیفیت آن، قدرت رقابت با محصولات سابق و جاافتاده در جامعه و رضایت کاربران است. اشاعه و پذیرش نوآوری، پدیده ای آنی نیست؛ بلکه فرایندی است که در طول زمان و در صورت استفادۀ مستمر از محصول جدید و عادت به آن شکل می گیرد. در این پژوهش با هدف بهبود و تسریع روند پذیرش واژه های مصوب فرهنگستان، ضمن مرور تحقیقات پیشین در رابطه با رواج و کاربرد این واژه ها در جامعه و بررسی الگوهای اشاعۀ نوآوری، متغیرهای مؤثر بر پذیرش واژه های جدید و جایگزین، استخراج و به سازه های الگوی اولیۀ اشاعه و پذیرش نوآوری اضافه شده اند. سپس نحوۀ تأثیرگذاری متغیرها بر رفتار کاربران زبان مشخص گردیده و با استفاده از رویکرد تفکر نظام مند و پویایی شناسی سامانه، به کمک نرم افزار پاورسیم الگویی برای اشاعه و پذیرش واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی طراحی و ارائه شده است. با شبیه سازی این الگو به کمک این نرم افزار، اعتبار آن ارزیابی و سناریوهایی جهت بهبود وضعیت فعلی پیشنهاد شده است. با استفاده از الگوهای شبیه سازی میتوان تأثیر سیاستها را قبل از اجرای آنها در جامعه، در محیط مجازی و نرم افزاری مورد بررسی و آزمون قرار داد. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد تبلیغات، آگاهی، رضایت و فراوانی پذیرندگان از جمله عوامل تأثیرگذار بر پذیرش است. برای افزایش میزان پذیرش واژه های پیشنهادی فرهنگستان از سوی جامعه و استفاده از معادلهای فارسی به جای لغتها و اصطلاحات بیگانه، اولین قدم، اطلاع رسانی و آگاه کردن مردم است.
این پایان نامه توسط خانم نسرین خردمند و به راهنمایی آقای دکتر حداد عادل و مشاوره آقای دکتر محمد رضا رضوی و آقای دکتر فرزاد حقیقی راد به انجام رسیده است.