انجمن علوم سیستم های ایران
“سیستم” واژه بسیار رایجی است که تقریبادر همه حوزه های دانش بشری کاربرد دارد. افراد بسیاری این واژه را به فراوانی و به نوعی در مکالمات روزمره خود بر زبان می آورند یا در نوشته های خود به کار می برند. در این کتاب مفاهیم و ابزار های عام و جهان شمول سیستم و تفکر سیستمی ، که در بین همه حوزه های دانش بشری مشترک اند، در شکل جدیدی تحت عنوان “سیستم و تفکر سیستمی: نظریه و عمل بنیادی” ارائه شده است.
مطالب کتاب شامل بیان یکجای مفاهیم پراکنده ای است که به عنوان قطعات یک پازل، تکمیل کننده همدیگرهستند. بر مبنای مطالب کتاب، ما در جهانی زندگی می کنیم که به طور عمده شامل “اشیاء” و “رویداد” های مرتبط با اشیاء است. اشیاء و “نظم” حاکم برآن ها و رویدادهای مرتبط با اشیاء و “قاعده” ی حاکم بر آن ها به مثابه جنبه های “ثابت” و”متغیر” جهان،پیش روی ما در “فضا” و “زمان” اند.
در کتاب بیان شده است که چگونه با شروع از اشیاءو رویدادهای مرتبط، می توان به “ساختار” های با عاملیت “ماده “،” رفتار”های با عاملیت”انرژی” و “انتظام “های با عاملیت “اطلاعات” حاکم بر چیزهای موجود در جهان به عنوان “سیستم” رسید. نویسنده هم چنین تأکید دارد که “ماده” ،”انرژی” و “اطلاعات” سه منبع یا مایه اساسی و پایه مورد نیاز در چیزهایی هستند که امروزه آن ها را به عنوان “سیستم” می شناسیم. در واقع تمامی سیستم های دنیای امروز به نوعی به این سه منبع یا مایه اساسی و پایه وابسته یا متکی اند.
هم چنین روشن خواهد شد که چرا در جوامع مدرن امروزی،در باره اطلاعات،جریان آزاد آن و گسترش شبکه های مربوطه- نظیر توسعه آزادی تبادلات مادی و شبکه های حمل ونقل مربوطه و نیز شبکه های تولید و توزیع انرژی،مانند انرژی الکتریکی برای همه-حساسیت و بحث فراوانی وجود دارد.
اگرچه محتوای کتاب در ظاهر ممکن است قدری “فلسفی” به نظر برسد،کلیت حاکم برآن “عمل گرایانه” است و شامل مفاهیم و تعاریف بسیار اساسی و پایه در قالب یک “نظری و عمل بنیادی” در مورد “سیستم ها و سازماندهی و مدیریت آنها” است که از مسائل روز جهانی به مفهوم عام اند. به این خاطر، گاه یک مطلب در موارد مختلف در جملات با بیان های متفاوتی تکرار شده یا شرح داده شده است تا جوانب آن روشن گردد.
کتاب در واقع به این مقوله می پردازد که جامعه بشری از مراحل “پیشاصنعتی” با محوریت “ماده” و”صنعتی” با محوریت”انرژی” عبور کرده و به مرحله “پساصنعتی” با محوریت “اطلاعات” رسیده است دورانی که در آن به جای “ماشین” عصر صنعتی،”سیستم” عصر پساصنعتی حاکمیت دارد.
“ماشین” عصر صنعتی فقط شامل”سخت افزار” و فاقد روح بود و تنها با استفاده از انرژی کار می کرد، در صورتی که “سیستم” عصر پساصنعتی در کنار سخت افزار، شامل “نرم افزار”-به عنوان نوعی روح نیز است و علاوه بر انرژی،اطلاعات را نیز به روش های بسیار مؤثرتری از گذشته به کار میگیرد. مطالعه تاریخ نیز نشان می دهد تحولاتی که بشریت را به پیشرفت های حیرت انگیز امروز رسانده است، از زمان محور قرارگرفتن “انرژی” (عصر صنعت) شروع شده و با آغاز محور قرار گرفتن “اطلاعات” (عصر پسا صنعت) به اوج خود رسیده است.
این کتاب تألیف آقای اکبر قره خانی بهار است که نشرنی چاپ اول ان را در سال 1397 روانه بازار کرده است.